Хоhооннор

Хоhооннор
О книге

Книга в жанре стихи А. В. Афанасьева- Артыамый показывает его жизненный путь связывая с природой. Быт коренных жителей народа Саха в условиях Крайнего Севера. Посвящена широкому кругу читателей на родном якутском языке.

Читать Хоhооннор онлайн беплатно


Шрифт
Интервал

© Артемий Афанасьев, 2021


ISBN 978-5-0053-8756-1

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

Афанасьев Артемий Викторович – Артыамый

Бэйэм туспунан кылгастык


1950 сыллаахха Таатта улууһун Орто Амма нэһилиэгэр, Төҥүттэ алааһыгар төрөөбүтүм. 1966 с. Чычымах аҕыс кылаастаах оскуолатын, 1968 с. Харбалаах орто оскуолатын бүтэрбитим. 1974 с. Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын орто сүһүөх салайааччыларын бэлэмниир техникумун «Зоотехник- тэрийээччи» идэлээх бүтэрбитим. Тааттаҕа «Коммунизм» совхоз МСКТ комитетын босхоломмут секретарынан, Орто Халыма улууһун СПТУ-18 маастарынан, Алаһыай совхозка рабочком председателинэн, Алаһыай нэһилиэгэр Сэбиэт исполкомун председателинэн, Орто Амма нэһилиэгин баһылыгынан, «Талкы» комбикорм оҥорор сыах рабочайынан үлэлээбитим. Орто Халыма Кульдино с. кыыһынаан 1973 с. ыал буолан, оҕолордоохпут, сиэннэрдээхпит. Билигин бочуоттаах сынньалаҥҥа олоробун.


Күндү ааҕааччы!


Саха киһитэ буолан төрөөммүн дойдуга тартарыы, ахтылҕан ааспат мискиирэ аалан бэйэм испэр ииппит санааларбын эһиги билиигитигэр таһаардым. Киһи киһи тус туһунан өйдөбүллээх, араас кэм кэрдии быыһык бириэмэтигэр. Онон мин санаам, иэйиим барыгытыгар сөп түбэһиэ диэн санаабыппын, ол да буоллар атынныы өйдөбүллэри күөдьүтэн сырдыкка, кэскиллээххэ ыҥырыахтара диэн эрэнэ саныыбын.

Мин олорон ааспыт сылларым элбэх араас мускууру аастахтара. Үөрүү, өрөгөй да кэмнэрэ, хомолто- хоргутуу ыар күлүгэ да бааллара.

Туох барыта кыраттан саҕаланар уонна улахаҥҥа тириэрдэр аналлаах, ол иһин кыраны өйдөөн көрөр, сыаналыыр киһи олоҕор ситиһиилээх буоларын хойутаан да буоллар өйдөөһүн син биир туһалаах диэх этим.

Бииргэ төрөөбүттэр анабыллара

Күндү быраатым Артыамый!
Хоһоонноргун хомуйан
Күннүк-хомуурунньуккун
Оҥорбуккун астынабын.
Суруллубут суоруллубат,
Хас саҥа күн күндү, кэрэ,
Хоһоон алгыһы айхаллыыбын,
Сэниэ эбэрин уруйдуубун,
Сырдыкка сиэтэрин астынабын.
Хоһоонноргор көрөбүн
Оҕо сааспыт олоҕун:
Дьоллоох оҕо саас,
Ийэ, аҕа, эбэ, эһэ
Толору ыал туруга.
Элбэх оҕо эрчимэ
Этэрээт бэйэтэ.
Эргитэн эттэххэ,
Эриэккэс да кэмнэр
Элэҥнээн ааспыттар.
Сылаас дьиэ, итии чэй,
Сылаас сыһыан, истиҥ мичээр
Сарсыардаттан арыаллыыра.
Сырдык күн кылбайар,
Саҥа күн сандаарар
Остуоруйа дойдута
Ойууланар биһиэхэ.
Сиэннэргиниин сиэттиһэҥҥин
Сэһэргэһэн, сэргэхсийэн,
Үөрүүҥ-көтүүҥ үксээтин,
Үйэҥ, үлэҥ уһаатын!
«Эһиил баччаҕа диэри
Этэҥҥэ буолуоҕуҥ,
Байан-тайан тиийиэҕиҥ»,
Ийэбит этиитин
Ыҥырыы оҥостон,
Ийэбит ууһун уһатыаҕыҥ,
Аҕабыт ууһун аатырдыаҕыҥ,
Дьоллоох буолуоҕуҥ!
Баҕа санаалар, сырдык ыралар
Туола турдуннар,
Кэнчээрилэр кэҥээтиннэр,
Ыччаттар ыал буоллуннар,
Ыаллар туруктаах олордуннар!
Саастаахтар, саллымаҥ
Дьоллоох киһи кырдьар,
Өйөһүҥ, өйдөһүҥ,
Эйэлээх олоруҥ,
Таптааҥ, таптатыҥ,
Талаһыҥ олоххо!
Ситиһии сиэттистин,
Алгыс арыаллаатын!
Эдьиийиҥ Анна Викторовна
Күндү убайым Артемий Викторович!
Саҥа күнү айхаллаан,
Сүрэҕиҥ сылааһын,
Санааларыҥ сырдыгын
Сурукка тиһэн
Салгын ситиминэн
Сэргэхситэ ыытаҥҥын,
Сыыдам олох тэтимигэр
Сиэрдээх ыллыгы тутуһан,
Ситиһии суолугар тахсан,
Сайдыы хонуутугар хаамарга
Сүбэ, өйөбүл буолаҕын.
Союз оҕото буолаҥҥын
Сынтарыйары билиммэккэ,
Стахановтыы үлэ кэмигэр
Суобаскын былаах оҥостон,
Сүүһүнэн комсомол ыччакка
Сирдээччи сулус буолбутуҥ!
Саныыр ол кэм ыччата
Сэргэхтик киэн тутта,
Ситиһиилээх үлэ үөрүүтүн,
Сүүрбүт-көппүт комсомол доҕору!
Сыл-хонук күнэ-дьыла
Сааһырдыбат эйигин,
Санааҥ кэрэҕэ күүһүнэн
Сэргэхсийэҕин күннэтэ.
Сайдам-сайаҕас дьонноргун
Сарсыҥҥыга үөрүү, эрэл тула
Сомоҕолуугун эдэр эрчиминэн,
Саргылаах алгыс тылынан!
Балтыҥ Изабелла Викторовна

2018

Таатта үрэх

Таатта – кыра үрэх,
Тардыыта да кыараҕас,
Түргэн сүүрүгэ аҕыйах,
Өлгөм – чүөмпэтин уута.
Элбэх араас санаа
Чуумпуга хонор сирэ,
Онно сөҥөр ыанньыйан,
Сүөгэйэ, сүмэтэ – барыта.
Улуу үрэҕэр ханыылаан,
Таатта сирэ иитэр
Саха аныгы саарыннарын
Чулуу бастыҥ дьонун.
Алаас, хочо аайытын
Бааллар бэлиэ дьоннор,
Онтон норуот талбыта
Убайбытын Мандар Ууһу.
Олоҕун барытын анаата
Омугун эстэртэн быыһыырга,
Сырдык суолга тахсарга,
Саҥа тыыны угарга.
Сырдык диэки барарга
Салайда, сэниэ киллэрдэ,
Саха аймаҕы уһугуннаран
Убайбыт Мандар Уус бэйэтэ.
Төрүүллэр үйэҕэ биирдэ
Маннык Сүдү дьоннор.
Норуот суолун ыйар
Эркээйи охсор сирдьиттэр.
Улахан эдьиийбитигэр 80 сааһыгар
 А. И. Васильеваҕа ананар
Орто дойдуга устар
Олох оҥочотугар олорсон
Элбэх эргиирдээх моһолу
Эдьиийбит барахсан аастаҕыҥ.
Сылайан, саппаҕыран
Сылаас сиргэ наадыйан
Элбэх быраат, балыс
Эн ааҥҥын астаҕа
Үүттээх итии чэйиҥ
Сымнаҕас, сылаас оронуҥ
Эдьиийдии эйэҕэс сыһыаныҥ
Элбэхтик да үөрдэрэ.
Үөрүү, дьол аргыстаах
Биһигинниин сылдьаргар,
Кырдьары ыраах кыйдаан
Эдьиийбит үйэҥ уһаатын.
Сатал 04.01.2018
Эргиир
Эргийэн кэллэ күммүт,
Эргийэн кэллэ сааспыт,
Эргийэн кэллэ түбүкпүт,
Эргийэр тохтообокко олохпут.
Эргиир олох тохтооботун,
Эргиир аҕала турдун
Эргиччи эйэни, дьолу.
Сатал. 17.05.2018
Олох оргуйар
Күөрэгэйбит ыллаата,
Күөнэхпит көптө,
Кулунчукпут кистээтэ,
Күөхпүт былааһа кэллэ!
Тулалыыр айылҕа
Тохтообокко торолуйар,
Тоҕо бэрдэй, үөрүүтэй,
Тохтообокко олох оргуйар!
Олохтон үөрүөххэ,
Олоххо махтаныахха,
Олохтон үөрэниэххэ,
Олоххо уһуннук олоруохха!
Сатал. 27.05.2018
Бириэмэ сүүрүгэр
Халлааҥҥа тохтообокко
Былыттар усталлар,
Хайдах оҕо сылдьаммыт
Билбэтэхпитий олох түргэнин?


Вам будет интересно